OBCHODY 150. ROCZNICY POWSTANIA STYCZNIOWEGO W POWIECIE WŁODAWSKIM
ODSŁONIĘCIE POMNIKA W SUCHAWIE

14 lipca 2013 roku miała miejsce w Suchawie szczególna uroczystość – odsłonięcie i poświęcenie tablicy pamiątkowej poświęconej powstańcom styczniowym walczącym w bitwie pod Suchawą – Wyrykami 6 lipca 1863 r.
Można powiedzieć, że była ona podsumowaniem i punktem kulminacyjnym obchodów 150. rocznicy Powstania Styczniowego organizowanych przez Wydział Edukacji i Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego we Włodawie. Głównymi inicjatorami zorganizowania uroczystości właśnie w tym miejscu byli: starosta włodawski Wiesław Holaczuk, ks. Stanisław Dadas - proboszcz Rzymskokatolickiej Parafii Najświętszego Serca Jezusowego we Włodawie, Mieczysław Tokarski - prezes PTTK Oddział we Włodawie, a szczególnie Nadleśnictwo Włodawa z nadleśniczym panem Andrzejem Kozakiem na czele. To właśnie panu A. Kozakowi zawdzięczamy piękny kamień z którego wykonano tablicę, a pracownikom Nadleśnictwa Włodawa z p. Włodzimierzem Czeżykiem na czele pomoc w przygotowaniu i przeprowadzeniu uroczystości oraz pyszny bigos po jej zakończeniu. Warto podkreślić, że samo miejsce, na którym stoi tablica również zostało wskazane przez jednego z leśniczych – emerytowanego leśniczego Nadleśnictwa Włodawa p. Tadeusza Mąkę. Otóż, według jego relacji, w tym miejscu w okresie międzywojennym składano kwiaty ku czci powstańców poległych w bitwie pod Suchawą-Wyrykami. Ponadto Nadleśnictwu Włodawa zawdzięczamy pomysł utworzenia Alei Pamięci Powstańców Styczniowych, którą to zapoczątkowało sadzenie dębów w trakcie uroczystości w Suchawie. Ogromną rolę, podobnie jak podczas poprzednich uroczystości, odegrały pozostałe służby mundurowe licznie przybyłe wraz z pocztami sztandarowymi. Wyjątkowo serdeczne podziękowania należą się także harcerzom ze Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej wraz z komendantem ich obozu p. Jarosławem Sabiniarzem. Ponad setka druhów i druhen aktywnie uczestniczyła we wszystkich elementach uroczystości - od mszy świętej rozpoczynając, poprzez wartę honorową przy tablicy pamiątkowej, aż po asystę podczas sadzenia dębów pamięci. Swoją postawą pokazali, że wbrew głosom sceptyków, młodzież dzisiejsza pełna jest ducha patriotyzmu i wartości wypływających z hasła: Bóg, Honor, Ojczyzna. Serdecznie Wam za to dziękuję, zwłaszcza że we wszystkich poprzednich uroczystościach również licznie i aktywnie uczestniczyliście.
Jednocześnie, szczególne podziękowania kieruję do pana Krzysztofa Pączka, który odegrał wyjątkową rolę, jako współinicjator akcji upamiętniania powstania, a zwłaszcza przy pracach nad tablicą pamiątkową w Horostycie, jak i tą w Suchawie. Obydwie zostały zaprojektowane, a następnie wykonane przez firmę pana Krzysztofa, i każdy kto je widział przyzna, że  są przykładem zarówno dużego smaku artystycznego,  jak i solidnej rzemieślniczej roboty.
Uroczystości w Suchawie rozpoczęły się mszą świętą w odrestaurowanej właśnie po zeszłorocznym pożarze pięknej kaplicy, w trakcie której porywającą homilię, skierowaną zwłaszcza do młodzieży, wygłosił ks. kapelan Tomasz Kostecki.
Po zakończeniu mszy świętej jej uczestnicy, na czele z orkiestrą i licznymi pocztami sztandarowymi, przeszli pod tablicę pamiątkową, położoną niezwykle malowniczo pomiędzy dwoma wspaniałymi drzewami. Tam od odśpiewania hymnu rozpoczęła się część oficjalna, po czym pan Edward Łągwa - wicestarosta włodawski powitał licznie zgromadzonych duchownych i przybyłych gości, z Józefem Zającem Senatorem RP, Waldemarem Podsiadłym reprezentującym Urząd Wojewódzki w Lublinie oraz Stanisławą Rudnik Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków na czele. Następnie, pan wicestarosta wraz z panem Tadeuszem Rudko - przewodniczącym Rady Powiatu oraz panem Andrzejem Kozakiem - nadleśniczym Nadleśnictwa Włodawa dokonał odsłonięcia  tablicy pamiątkowej. Poświęcenia tablicy pamiątkowej dokonali wspólnie ks. Stanisław Dadas - proboszcz Rzymskokatolickiej Parafii Najświętszego Serca Jezusowego we Włodawie oraz ks. Jerzy Iganciuk - proboszcz Parafii Prawosławnej Narodzenia Najświętszej Marii Panny we Włodawie. Po modlitwie
w intencji powstańców styczniowych odbyła się uroczystość sadzenia dębów w Alei Pamięci Powstańców Styczniowych, w której uczestniczyło ok. 30 osób, z p. Józefem Zającem Senatorem RP na czele, reprezentujących duchowieństwo, władze samorządowe, służby mundurowe, urzędy
i instytucje, stowarzyszenia oraz zasłużone postacie z życia lokalnego. Krótką część artystyczną wykonał chór „Fletnia Pana” oraz orkiestra strażacka. Następnie miałem przyjemność przedstawić krótki rys historyczny mówiący o przyczynach wybuchu oraz przebiegu Powstania Styczniowego.
Po zakończeniu sadzenia dębów minutą ciszy uczciliśmy pamięć powstańców styczniowych,
a przybyłe delegacje złożyły kwiaty pod tablicą pamiątkową.
Krótki, ale bardzo interesujący wykład, dotyczący przebiegu bitwy pod Suchawą-Wyrykami, przedstawił pan Mieczysław Tokarski - prezes PTTK Oddział we Włodawie. Pozwolę sobie przytoczyć kilka cytatów:
    „... Mijają lata, bitwy z tamtych lat zostały przyćmione przez następne historyczne wydarzenia. Ale czyn naszych przodków zapomnianym być nie może. Dlatego też w 150 . rocznicę Powstania przypominajmy wydarzenia, postacie, miejsca związane z historią Powstania. Pokazujmy młodzieży mogiły, którymi trzeba się opiekować, uporządkować, odświeżyć tablice pamiątkowe, przeprowadzić uroczystości w rocznice bitew. Okażmy Powstańcom szacunek, zapalmy płomyk pamięci, pójdźmy ich szlakami... Powinniśmy dążyć do tego, aby polska historia łączyła nas wszystkich, przypomniała o tym, co najważniejsze w życiu zbiorowości i każdego z nas. Przykładem takiego myślenia są dzisiejsze uroczystości organizowane w Suchawie. Honorujemy uczestników bitwy sprzed 150 – laty stoczonej tu na polach pomiędzy Wyrykami a Suchawą przez oddziały powstańcze kpt. Karola Krysińskiego... Monumentalnym dziełem stanowiącym do dnia dzisiejszego podstawowe źródło wiedzy jest pozycja naukowa pod redakcją Kustosza Stanisława Zielińskiego, zatytułowana: „Bitwy i potyczki 1863 – 1864”, wydana w 1913 roku w 50. rocznicę Zrywu.
 ... Bitwa pod Wyrykami – Suchawą zrelacjonowana jest w niej w sposób następujący:
„Kapitan Krysiński, naczelnik wojskowy V – go oddziału radzyńskiego, znajdując się w lasach włodawskich nad Bugiem, otrzymawszy wiadomość o wyruszeniu przeciw niemu 4 rot z kozakami z Włodawy, stanął za Suchą Wolą pod Wyrykami na brzegu lasu w dogodnej pozycji oczekując ataku nieprzyjaciela. Jako też niebawem dały się słyszeć strzały pikiet w odległości 3 wiorst. Natychmiast Krysiński wysłał 60 ułanów na rekonesans, a sam ruszył na spotkanie nieprzyjaciela. Ten w dwa szwadrony ułanów, których skrzydło zajmowały 2 roty piechoty i secina kozaków usiłował wedrzeć się do lasu, zajmowanego przez powstańców. Atoli celny ogień strzelców
i nadzwyczaj śmiały atak kosynierów, dowodzonych przez Grundmana, spędził ułanów z pola i odebrał moskalom ochotę do dalszego ataku. Moskale, straciwszy 15 zabitych, cofnęli się na wzgórze o 1000 kroków odległe.”
 ... Kończąc swoje wystąpienie, zwracam się z apelem do naszych następców - młodzieży szkolnej.
    Drodzy Młodzi Przyjaciele!
Przed 50 laty, nasze pokolenie końca lat 40. XX wieku – obecnie starszych działaczy – wtedy w wieku zbliżonym do Waszego – brało udział w obchodach 100. rocznicy Powstania Styczniowego. Przez te 50 lat uczestniczyliśmy w obchodach kolejnych rocznic. W pracy programowej przypominaliśmy etos tych jakże tragicznych lat 1863 – 1864.
Dzisiaj – w roku 2013, wspólnie uczestniczymy w obchodach 150. rocznicy. Pamiętajcie, że teraz to Wy powoli rok po roku, będziecie kontynuować nasze działania. To Wy będziecie współtwórcami i uczestnikami Jubileuszu 200 - lecia Powstania Styczniowego w 2063 roku.
Nie możecie zapominać o bohaterskich żołnierzach – powstańcach, o tych, którzy na Ołtarzu Ojczyzny złożyli swoje życie. O Tych, którym nie dane było założyć rodziny, wychować dzieci i żyć
w spokoju, a których jedynym przeznaczeniem był syberyjski śnieg, skrywający ich mogiły... Musicie pamiętać, że jesteście z narodu, który zawsze chciał żyć godnie, w prawdzie, i wolności – wierny dewizie naszych bojowych sztandarów: Bóg, Honor, Ojczyzna.”
 Spośród przybyłych gości głos zabrał ponadto pan Józef Zając Senator RP, który między innymi podkreślił, że Powstanie Styczniowe było ogromnym przełomem społecznym i ideowym w dziejach naszego narodu i znacząco przyczyniło się do rozwoju nowoczesnego społeczeństwa polskiego. Wskazał również na jego ogromne znaczenie dla późniejszego odzyskania niepodległości przez Polskę oraz na odpowiedzialność jaka spoczywa na nas współczesnych, gdyż to my mamy
 „obowiązek przekazania...kolejnym pokoleniom pamięci o polskich powstańcach
stających do nierównej walki z miażdżącymi siłami zaborcy.”
Na zakończenie wicestarosta Edward Łągwa podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do przygotowania i przeprowadzenia tej pięknej uroczystości.
Zakończenie uroczystości poprzedziło odśpiewanie Roty, po czym odmaszerowały poczty sztandarowe, harcerze i pozostali uczestnicy uroczystości. Miłym akcentem było zaproszenie uczestników na bigos ufundowany przez Nadleśnictwo Włodawa, a pysznie przyrządzony przez Zakład Karny we Włodawie.

Opracował: Leszek Popik